Gwintowniki maszynowe – podział i oznaczenia

Gwintowniki to powszechnie stosowane wieloostrzowe narzędzia do wykonywania gwintów, czyli nacięć typu śrubowego we wnętrzu wywierconego wcześniej otworu. Różnica pomiędzy gwintownikami ręcznymi i maszynowymi sprowadza się przede wszystkim do zakresu ich wykorzystania. Te pierwsze znajdują zastosowanie głównie w realizacjach pojedynczych, drugie zaś opracowano z myślą o długofalowej produkcji seryjnej. Tym samym charakteryzuje je większa trwałość i przystosowanie do pracy na dużych prędkościach obrotowych. Dzięki swojej konstrukcji umożliwiają wykonanie pełnego gwintu na jednym przebiegu narzędzia.

Gwintowniki maszynowe wytwarzane są z wytrzymałych materiałów, takich jak stale szybkotnące HSSE z dodatkiem kobaltu, stale szybkotnące wykonywane technologią proszkową HSSE-PM oraz węglik spiekany (VHM).

Podział gwintowników maszynowych

Kluczowym kryterium podziału gwintowników maszynowych jest typ rowka wiórowego, odprowadzającego wióry na zewnątrz obrabianego otworu.

• Rowek prosty – najczęściej stosowany do gwintów przelotowych, chociaż wykonanie gwintu nieprzelotowego również jest możliwe.
• Rowek prosty ze skośną powierzchnią natarcia – znajduje zastosowanie do otworów przelotowych ze względu na wypychanie przez skośną powierzchnię wiórów w głąb otworu.
• Rowek śrubowy (lewy lub prawy) - przeznaczony do otworów nieprzelotowych. Dzięki skrętnym rowkom wiórowym, wióry wyprowadzane są w górę otworu (podobnie jak przy wierceniu).

Inny możliwy podział to rozróżnienie gwintowników ze względu na nakrój, czyli specjalne rowkowanie, dzięki któremu obrabianych jest kilka zwojów jednocześnie. Długość nakroju wyrażana jest w ilości zwojów gwintu. Większa długość to mniejszy opór podczas skrawania, ale zarazem większa odległość (mierząc od początku gwintownika) na której gwintownik nie posiada pełnego nakroju.

• Nakrój A – ilość zwojów gwintu: 6-8 pod kątem 5 stopni. Stosowany do niewielkich otworów przelotowych.
• Nakrój B – ilość zwojów gwintu: 3,5-5,5 pod kątem 8 stopni. Do standardowych otworów przelotowych w materiałach generujących średnie wióry.
• Nakrój C - ilość zwojów gwintu: 2-3 pod kątem 15 stopni. Do otworów przelotowych i nieprzelotowych w materiale o krótkich wiórach.
• Nakrój D - ilość zwojów gwintu: 3,5-5 pod kątem 8 stopni. Do otworów przelotowych i nieprzelotowych z długą przestrzenią gwintu.
• Nakrój E - ilość zwojów gwintu: 1-2 pod kątem 23 stopni. Do otworów nieprzelotowych o krótkim wybiegu gwintu. Wykorzystywany w przypadku mosiądzu.

Wyróżnić możemy również gwintowniki z chwytem przelotowym (część chwytowa jest cieńsza od roboczej, dzięki czemu można gwintować głębiej) oraz gwintowniki z chwytem nieprzelotowym (część chwytowa ma większą średnicę niż robocza, przez co możliwe jest tylko gwintowanie płytkich lub nieprzelotowych otworów).

Oznaczenia gwintowników maszynowych

Gwintowniki maszynowe przeznaczone do obróbki konkretnych materiałów oznaczane są zgodnie z międzynarodowym standardem ISO, dodatkowo uzupełnionym paskami o różnych kolorach.

• P (niebieski) - do stali, stali węglowej, nisko- oraz wysokostopowej
• M (żółty) - do stali nierdzewnej austenicznej i duplex
• K (czerwony) – do żeliw szarych, sferoidalnych i ciągliwych
• N (zielony) - do metali niezależnych (aluminium, miedź, mosiądz)
• S (ciemnozłoty) – do materiałów żaroodpornych
• H (szary) - do materiałów hartowanych powyżej twardości 50 HRC

Przygotowując materiał do gwintowania maszynowego trzeba pamiętać, by precyzyjnie obrobić otwory na wymiar, tak aby gwintownik nie skrawał swojej wewnętrznej średnicy. Służą do tego tabele gwintów, wskazujące jaka średnica wiertła będzie właściwa do przygotowania otworu dla gwintu o określonym wymiarze. Zbyt mały otwór może skutkować niepożądanym skróceniem narzędzia.

W ofercie ART-MET dostępne są wszystkie typy gwintowników maszynowych.