Noże tokarskie składane – zasady oznaczania i systemy mocowania

Noże tokarskie składane, w których płytki skrawające są mocowane mechanicznie do oprawki, cieszą się obecnie największym zainteresowaniem użytkowników. Cechuje je wysoka wydajność i stosunkowo niskie koszty eksploatacji.

Wśród najważniejszych zalet składanych noży tokarskich warto wymienić:

• możliwość szybkiej wymiany stępionego ostrza bez konieczności ponownego ustawienia narzędzia na wymiar

• uzyskiwanie powtarzalnej geometrii i jakości ostrza po kolejnych wymianach płytek

• brak naprężeń lutowniczych w ostrzu noża

• możliwość nałożenia powłok ochronnych na ostrze po każdej regeneracji zużytego narzędzia

Do wad można zaliczyć mniejszą sztywność, wytrzymałość oraz pewność mocowania niż w przypadku noży jednolitych lub z płytką lutowaną.

Budowa i systemy mocowania noży tokarskich składanych

Najważniejsze elementy składanego noża tokarskiego to korpus (oprawka) z gniazdem, w którym znajduje się element ustalający położenie płytki skrawającej oraz sama płytka skrawająca, zazwyczaj uzupełniona o tzw. łamacz wióra (dodatkowa płytka widiowa, której zadaniem jest odpowiednie uformowanie powstających wiórów). Powierzchnia płytki skrawającej ukształtowana jest w sposób ułatwiający równomierny rozkład sił podczas skrawania oraz zapewnienie optymalnego kształtu wióra. Aby zabezpieczyć gniazdo przed wyrobieniem się oraz zapewnić właściwe przyleganie płytki skrawającej do podłoża stosuje się niekiedy element pośredni, którym jest tzw. płytka podporowa.

Mocowanie płytek skrawających w oprawce powinno być szybkie w obsłudze, z minimalną ilością elementów a jednocześnie na tyle trwałe by płytka nie uległa przemieszczeniu podczas pracy. Siła mocująca powinna mieć kierunek i zwrot zgodny z kierunkiem siły skrawania.

Obecnie stosuje się kilka uniwersalnych systemów mocowań, uwzględniających rozmiar i przeznaczenie noża, rodzaj obróbki oraz prędkość i kierunek skrawania:

• Mocowanie typu C – coraz rzadziej stosowane mocowanie płytek bezotworowych do obróbki zgrubnej lub wykończeniowej. Płytka skrawająca dociskana jest od góry bezpośrednio przez śrubę lub za pośrednictwem łamacza wióra.

• Mocowanie typu T – trzpień przechodzący przez płytkę skrawającą dociska ją od góry i przytwierdza w okolicach otworu. Mocowanie stosowane jest do płytek z otworem o kształcie rombowym, kwadratowym oraz trójkątnym, głównie w nożach do obróbki zgrubnej.

• Mocowanie typu M - płytka skrawająca mocowana jest w gnieździe przy pomocy przechodzącego przez otwór kołka oraz dużego docisku. Stosowane głównie w większych nożach do obróbki zgrubnej.

• Mocowanie typu P - płytka skrawająca mocowana jest przy pomocy kołka dociskającego oraz czasami poprzez docisk od góry. System stosowany do płytek widiowych z otworem kwadratowym, trójkątnym lub rombowym, stosowanych w obróbce zgrubnej.

• Mocowanie typu S - śruba mocująca przechodzi przez otwór płytki skrawającej, dociskając ją w dół do gniazda noża. Stosowane są płytki skrawające jednostronne. Najpopularniejsze, proste i tanie rozwiązanie. Może być wykorzystane nawet w nożach o niewielkich przekrojach (10×10 mm).

Zasady oznaczania noży tokarskich składanych

Ustandaryzowane dla wszystkich producentów oznaczenia noży składanych to kombinacja 5 liter oraz 4 cyfr, np.

C T G P R 25 25 – 16 ..

Opisują one w kolejności:

• system mocowania noża składanego (C, T, M, P, S)

• kształt płytki skrawającej (są one oznaczane literami od A do W)

• rodzaj noża

• kąt przyłożenia płytki

• kierunek skrawania (prawy, lewy, neutralny)

• wysokość trzonka noża (np. 32 mm = 32)

• szerokość trzonka noża (np. 8 mm = 08)

• długość noża (mm)

• długość boku płytki (mm)

• ewentualne informacje dodatkowe.